Objawami dużej „gotowości” do reagowania jakiejś potrzeby jest, według Murraya, natychmiastowe reagowanie po zadziałaniu bodźca, np. agresywne zachowanie natychmiast po usłyszeniu jakiegoś obraźli- wego słowa, natychmiastowe reagowanie na najmniejszą prowokację. Objawami dużej gotowości potrzeby do reagowania jest także mała wy- bredność w wyborze obiektów zaspokajających !potrzebę. Tak np. człowiek bardzo głodny może jeść byle co, a w wypadkach skrajnych nawet skórę z butów.
Ostatnim wreszcie z objawów dużej gotowości potrzeby do reagowania jest wysoki poziom aspiracji, jaki ujawnia jednostka planując jakieś działanie z zaspokojeniem określonej potrzeby. Piątym kryterium siły potrzeby jest przygnębienie trwające wtedy, kiedy jednostka nie może swojej potrzeby zaspokajać. Im to przygnębienie jest większe i 'im dłużej trwa, tym potrzeba jest silniejsza, a stopień frustracji większy.
Murray podaje też kilka innych kryteriów, według których możemy oceniać siłę potrzeb psychicznych przejawiających się w zewnętrznym zachowaniu. Na siłę potrzeby wskazuje:
– Szybkie tempo działania, szybkość reakcji motorycznych, szybkie tempo mówienia.
– Szybkość uczenia się tego, co jest związane z zaspokajaniem potrzeby. Im ten czas jest krótszy, tym siła potrzeby większa.
– Jakość reakcji, w jakich potrzeba się wyraża. Najsilniej i najintensywniej wyraża się potrzeba w reakcjach motorycznych. Działanie fizyczne wskazuje na większe nasilenie potrzeby niż zachowanie werbalne czy reakcje wyobraźni. Tak np. za najsłabszy przejaw agresywności możemy uznać krytyczny uśmiech, silniejszą reakcją jest głośny śmiech z kogoś, jeszcze silniejszą – rzucane oskarżenia, a najsilniejszą – popychanie, uderzenie w twarz, ranienie fizyczne.
– Ilość przeszkód i rodzaj przeszkód, jakie jednostka przezwycięża pragnąc zaspokoić swoją potrzebę. Im tych przeszkód, które jednostka przezwycięża, jest więcej i im są one większe, tym silniejsza jest potrzeba jednostki.
– Ilość i siła potrzeb innych, stojących w opozycji, które trzeba sfrustrować względnie otamować, żeby zaspokoić określoną potrzebo. Tak np. osoba bardzo ambitna wiele zniesie, żeby zaspokoić swoje ambicje.
– Ilość potrzeb psychicznych „pozytywnych”, których zaspokajanie dostarcza jednostce przyjemności, a które jednostka poświęca dla zaspokojenia określonej potrzeby. Z im większej ilości przyjemności płynącej z innych potrzeb potrafi jednostka zrezygnować dla zaspokojenia określonej potrzeby, tym siła tej potrzeby jest większa (Murray, 1953, s. 253 – 254).
Niedojrzałe, neurotyczne formy ekspresji niektórych potrzeb psychicznych
Przedstawione dotychczas uwagi o potrzebach psychicznych dotyczą informacji o formach ekspresji potrzeb tak zwanych „normalnych”, to jest takich, jakie ujawnia większość statystyczna dorosłych ludzi wychowanych w kręgu kultury zachodnioeuropejskiej.
Potrzeby psychiczne ludzi przeciętnych mają to do siebie, że występują w nich symptomy, które są specyficzne dla ludzi o osobowości dojrzałej, dobrze przystosowanej, jak też reakcje specyficzne dla osobowości niedojrzałej, źle przystosowanej.
Istnieją jednak grupy ludzi, u których funkcjonowanie potrzeb psychicznych, ich główne formy wyrazu, mają charakter niedojrzały, infantylny. Takie potrzeby ujawniają ludzie źle przystosowani, niektórzy neurotycy. Pewne formy przejawiania się takich potrzeb obserwujemy w psychozach.
W literaturze psychologicznej i psychiatrycznej nie znajdujemy wielu systematycznych, wyczerpujących opisów takich potrzeb. Za jedną z lepszych charakterystyk uchodzi koncepcja potrzeb neurotycznych opracowana przez Karen Horney.
Leave a reply