Jest to mechanizm działający bez udziału świadomości i trzeba go odróżnić od świadomych prób odwracania od czegoś uwagi i zainteresowań. Mechanizm ten działa zwykle w ten sposób, że człowiek, mający jakiś trudny dla siebie problem do rozwiązania, zajmuje się intensywnie zupełnie innymi rzeczami, które w jego mniemaniu, a także i obiektywnie biorąc, mogą być ważne i potrzebne.

Ze zjawiskiem tym spotyka się psycholog i lekarz u wielu ludzi. Np. u starszych ludzi, którzy wyleczyli się z jakiejś dolegliwej choroby, u ludzi, którzy „odkryli” swoje ciało poprzez intensywny wysiłek fizyczny czy uprawianie sportu, u niektórych kobiet, które odkryły swoje ciało poprzez miłość.

Zdaniem Horney, tendencja ta występuje u ludzi, którzy odosobniają się od innych i nie mogą za pomocą bezpośredniego kontaktu manipulować nimi siłą. Charakterystyczne dla tej potrzeby jest poczucie siły i męstwa czerpane z wiary, że posiada się siłę woli, działającą „magicznie”, w sposób podobny, jakby posiadało się magiczny pierścień, który daje władzę nad ludźmi i rzeczami.

Odprężając nasze mięśnie oszczędzamy energię fizjologiczną organizmu. Mięsień napięty to mięsień „pracujący”, pochłaniający energię. Stosowanie ćwiczeń relaksacji dostarcza też przyjemnych przeżyć, bo stany relaksu odczuwamy jako coś przyjemnego. Synonimem reakcji relaksu jest „wewnętrzne rozluźnienie”, „wewnętrzne uspokojenie”, „odprężenie”, „rozluźnienie”, „wewnętrzny spokój”, „wewnętrzna cisza”, „odświeżenie”, „wypoczęcie”.

Człowiek owładnięty silną nie zaspokojoną potrzebą ujawnia zwężenie pola świadomości i uwagi. Głucłmie jakby na inne bodźce i jest specjalnie wyczulony na te, które stanowią „pokarm” dla potrzeby.

Podobnie jest z inteligencją, cechami charakteru, emocjami. Kiedy np. chcemy poznać symptomy lęku, to musimy zdać sobie sprawę, że współcześnie istnieje ponad OSIEMSET różnych reakcji określanych przez różnych psychologów i lekarzy jako lękowe. Inne symptomy lękowe wymienia Freud, inne Cameron, trochę inne Cattell, a jeszcze inne Konorski.

Schwäbisch i Siems rozumieją przez medytację pewną technikę koncentracji na własnych procesach fizjologicznych, w wyniku której nastę- puje przełączenie stanu świadomości z codziennego zwyczajnego stanu aktywnego czuwania – na inny moduł świadomości (Schwäbisch, Siems, 1976, s. 13).

Jeszcze słabszym objawem potrzeby agresywności jest WYOBRAŻANIE sobie, jak kogoś zmusza się do czegoś, bije, ośmiesza, lub chętne czytanie o takich rzeczach, lub wreszcie lubienie filmów, gdzie bohaterowie wykonują czyny agresywne.

Jacobson nazywa ludźmi nerwowymi takich, którzy mają nerwy nadmiernie aktywne, to jest takie, w których pojawiają się fale elektryczne częściej niż u innych ludzi, uważanych za „nienerwowych”.

Napięcie psychiczne i napięcie mięśniowe współczesnego człowieka, związane ze stresami i naciskami współczesnego życia, można doraźnie redukować kilkoma sposobami. Człowiek może nauczyć się oszczędzać własny potencjał energetyczny, nauczyć się odpoczywać. Jednym ze sposobów odpoczynku jest robienie przerw w pracy i w innych zajęciach, jakie nas absorbują. Według Jacobsona lepiej jest robić kilka przerw kilkuminutowych niż jedną dłuższą. Np. organizm lepiej zregeneruje się ośmioma przerwami 15-minuto- wymi niż dwiema 2-godzinnymi.

SCHEMATY REAGOWANIA są to układy reakcji różnych jakościowo o niejednakowej sile, występujące z różną częstotliwością w określonej kolejności. Schematem reagowania jest np. zachowanie dominujące, uległe, agresywne. W zachowaniu agresywnym występują różne specyficzne grupy reakcji, np. słowa, gesty, myśli, wyobrażenia, reakcje podniecenia, napięcia, złości itp.

Laughlin określa projekcję jako mechanizm psychiczny, działający bez udziału świadomości, polegający na tym, że człowiek RZUTUJE na inne osoby, PRZYPISUJE innym osobom te reakcje i cechy osobowości, których u siebie nie aprobuje, które od siebie odrzuca (Laughlin, 1970, s. 221).

Na zakończenie rozważań o mechanizmach obronnych warto jeszcze podkreślić, że są to „normalne” zespoły reakcji przystosowawczych, których dziecko wyucza się, posługuje się nimi przez jakiś czas i powinno się od nich uwolnić, jeżeli jego osobowość ma osiągnąć pełnię możliwości swego rozwoju.