Istnieje też odmiana kompleksu Edypa pełniejsza, bardziej złożona. Złożony kompleks Edypa polega na tym, że dziecko odczuwa ambiwalentną postawę wobec ojca, pragnie być w czułym związku z matką, a nadto zachowuje się jednocześnie jak dziewczynka: przyjmuje czułą kobie cą postawę wobec ojca i odpowiadającą jej wrogą i zazdrosną postawę wobec matki. Pełny kompleks Edypa jest charakterystyczny dla neurotyk ów, u których zachodzi ciągła walka między dwiema identyfikacjami – z postacią ojca i z postacią matki (Freud, 1975, s. 113 – 115).
Wrogość odczuwana wobec ojca jest z reguły przenoszona na inne obiekty. W rozprawie zatytułowanej „Totem i tabu” Freud podaje przykład takiego przeniesienia uczuć występującego u pięcioletniego chłopca – Hansa. Mały Hans odczuwał podziw i szacunek wobec własnego ojca. Jednocześnie czuł do niego nienawiść, spowodowaną rywalizacją o matkę. Uczucia te przeniósł na konia. Zaczął lękać się koni, ale jednocześnie bardzo sie nimi interesował i odczuwał wobec nich coś w rodzaju szacunku. Identyfikacja z postacią konia przejawiała się w tym, że skakał jak koń, a także identyfikował swoich rodziców z innymi dużymi zwierzętami. Pragnienie śmierci ojca występowało jako pragnienie śmierci konia, żeby koń „przewrócił się”. Poczucie winy za takie pragnienie wyrażało się w tym, że chłopiec lękał się koni, bał się wychodzić na ulicę, a nawet obawiał się, że koń przyjdzie do jego pokoju i ugryzie go (Freud, 1967, s. 115).
Obok omówionych już grup kompleksów klaustralnych, oralnych, analnych, kompleksu Edypa wspomina się w literaturze dotyczącej tych zagadnień o innym dość ważnym kompleksie, o tzw. kompleksie kastra- cyjnym.
Leave a reply