Różnorodność i niektóre właściwości sytuacji trudnych cz. II

Sytuacje trudne przejawiają dość daleko idącą różnorodność– na co wskazują m. in. podane poniżej przykłady – mimo to jednak posiadają pewne właściwości wspólne uzasadniające ujmowanie sytuacji trudnych jako osobnej grupy zjawisk.

W sytuacji trudnej znajduje się człowiek, który stracił orientację w nieznanym sobie terenie, nie posiada mapy i nie może uzyskać informacji umożliwiających odnalezienie właściwego kierunku. W sytuacji trudnej jest i ten, który w podobnych okolicznościach posiada mapę, ale nie potrafi się nią posłużyć. A oto inne przykłady trudnych sytuacji: uszkodzenie samochodu, przez własną nieuwagę, który w dowód zaufania pożyczył nam szef: składanie egzaminu komisyjnego, którego wynik decyduje o ewentualnym dopuszczeniu do dalszych studiów: narażenie się na śmieszność w obecności osób, których opinię wysoko cenimy: skok ze spadochronem (nawiasem mówiąc, jest to jedna z ulubionych, przez badaczy stressu sytuacji trudnych): dokonanie wyboru pomiędzy dwoma posadami, zwłaszcza gdy za każdą i przeciwko każdej z nich przemawiają istotne względy: oczekiwanie na zabieg operacyjny, który budzi uczucie strachu: rozwiązywanie zadań matematycznych w warunkach współzawodnictwa i ograniczonego czasu.

Próbując wyodrębnić te elementy, które są charakterystyczne dla sytuacji trudnych, zachodzi potrzeba uwzględnienia m. in. czynników Zewnętrznych, od podmiotu niezależnych. Jednym z takich czynników właściwych dla wielu sytuacji trudnych, jest przeszkoda, przeszkoda w szerokim rozumieniu tego słowa, która staje na drodze do realizacji jakiegoś dążenia. Jest nią np. uszkodzenie silnika, które opóźnia dalszą podróż i udaremnia wzięcie udziału w ważnym spotkaniu. Przeszkodą jest również zakaz, który wstrzymuje działanie skierowane na określony cel, np. zakaz rodziców, który skłania dziecko, wbrew jego chęciom, do pozostania w domu. Trudność niektórych sytuacji polega na niedostatecznym dopływie potrzebnych informacji, co zakłóca działanie zmierzające do rozwiązania zadania. Zakłócenie działania może też mieć inną przyczynę, np. hałaśliwe zachowanie otoczenia lub rozpraszające uwagę pytania kierowane do osoby, która usiłuje np. obliczyć w ciągu ilu sekund mijają się pociągi A i B jadące w przeciwnych kierunkach, jeżeli prędkości ich wynoszą odpowiednio… a długości pociągów… itd. itd.