Co to jest „nerwowość”

„Nerwowość” jest terminem rzadko używanym we współczesnej psychopatologii, a popularnym za to w języku codziennym. Termin ten posiada kilka odcieni znaczeniowych, jest przeto niejasny, co usprawiedliwia unikanie go, lub skłania do wyraźnego wskazania w jakim sensie został użyty.

I tak nerwowość to tyle co wzmożona pobudliwość, tj. tendencja do żywych, z reguły wygórowanych, reakcji emocjonalnych, które zostają wyzwalane już przez słabe bodźce sytuacyjne. Drobne niepowodzenie, przykra uwaga, łatwo stają się przyczyną odczynu emocjonalnego. Z tak rozumianą nerwowością łączone są i inne cechy, mianowicie szybkie wyczerpywanie się i zwiększona wrażliwość na sytuacje stressowe. Przy takim ujęciu nerwowości dość trudno odróżnić ją od neurastenii, aczkolwiek nerwowość, w przeciwieństwie do neurastenii, jest traktowana raczej jako względnie trwała cecha osobowości. Jeżeli cecha ta wykazuje nieznaczne nasilenie, to zwykle nie świadczy o patologii, pozostając po prostu rysem osobowości prawidłowej. Tak rozumiana nerwowość oznacza właściwie to samo co „neurotyczność” H. J. Ey- sencka. W przypadku jednak gdy nerwowość nie tylko jest cechą względnie trwałą, ale i wyraźną, to raczej przyjmowana bywa jako wyraz zaburzeń osobowości, lub używając tradycyjnego określenia – jako cecha osobowości psychopatycznej. Nawiasem mówiąc, wg niektórych podziałów, np. E. Kahna, wyróżnia się psychopatów nerwowych, w przypadku których nerwowość (nervo- sitas) stanowi cechę dominującą.

A. Adler, który chętnie posługiwał się terminem „nerwowość”, określał nim skłonność do reakcji nerwicowych, których niewielkie nasilenie nie uzasadnia rozpoznania nerwicy. Istnieje jeszcze co najmniej trzecie znaczenie słowa nerwowość, któremu poświęcono dalsze uwagi. Podobieństwo brzmienia słów „nerwica” i „nerwowość” przy powszechnym przekonaniu, że nerwica jest zaburzeniem chorobowym (czym jest istotnie), czymś niepożądanym – jak każda patologia – przyczyniło się do traktowania nerwowości jako zjawiska niekorzystnego, i tylko jako takiego. Czy słusznie. Nerwowość wydaje się mieć jeszcze inny wyraz.