Reakcje nadkompensacji

Reakcje nadkompensacji polegają, zdaniem Kretschmera, na nadmiernym podkreślaniu właściwości, które mają na celu ukrycie czającego się, ukrytego za nimi poczucia własnej słabości. Reakcje nadkompensacji mogą wyrażać się np. jako szczegóa dbałość o ubiór i fryzurę, jako szczególna próżność ludzi brzydkich i niepozornych.

W formie daleko subtelniejszej – pisze Kretschmer – spotykamy się z nadkompensacją u poszczególnych charakterów, szczególnie u ludzi wrażliwych. Ludzie „produkujący” reakcje nadkompensacyjne czy przyjmujący nadkompensacyjny styl życia wbudowują w siebie ideał siebie, który z jednej strony ma ukryć ich prawdziwe słabości, a z drugiej strony nie jest zbieżny z całym wyposażeniem psychofizycznym jednostki.

I tak, przeczulone przekonanie o własnej wartości subtelnych artystów i uczonych może być nadkompensatą braku umiejętności znoszenia brutalnych szoków życia. Ludzie o charakterach sentymentalnych i nerwowych kompensując swój lęk przed życiem mogą, w zależności od zapotrzebowania społecznego, ducha czasu, charakteru środowiska, w którym żyją, przyjmować na siebie fikcyjną, nadkompensacyjną rolę władcy, wyrafinowanego estety, stoika i zmieniać tę rolę w zależności od działających grup nacisków społecznych.

Bardziej intensywny i wyrazisty obraz działania mechanizmu nad- kompensacji mamy, według Kretschmera, u niektórych histeryków. Występuje u nich przyjmowanie i kolejne następowanie po sobie kilku nad- kompensacyjnych ról życiowych (Kretschmer, 1958, s. 250-251).