Ujawnianie licznych regresyjnych zachowań

Obserwuje się także u osób źle przystosowanych ujawnianie przesadnie dobrego humoru, mówienie dowcipów, wygłupianie się, intensywne, częste zaspokajanie potrzeb fizjologicznych. Przykładem tego może być intensywne przejadanie się, ekscesy seksualne, upijanie się.

Może wystąpić też intensywne zwrócenie agresywności przeciwko sobie. Jednostka robi wszystko, aby popsuć własne życie, narażać zdrowie. Robi jakieś idiotyczne, szkodliwe dla siebie posunięcia, naraża się na wypadki fizyczne. Uporczywie trzymają się jej nie mające dostatecznego uzasadnienia od strony lekarskiej choroby somatyczne.

Możliwy jest także zwrot w drugą stronę: ujawnienie zwiększonej agresywności wobec innych, wywyższanie siebie, uważanie się za unikat, za osobę posiadającą wyjątkowe cechy i uprawnienia.

Charakterystyczne dla osobowości niedojrzałej jest ujawnianie licznych regresyjnych zachowań. Osoba dorosła zaczyna ujawniać dziecięce zachowanie i postawy, np. używa dziecięcego języka. Ujawnia zwiększoną bezradność i zależność, lęk przed samotnością, gwałtowne krótkotrwałe reakcje emocjonalne wyzwalane przez błahe powody, magiczne myślenie, fetyszyzm (Maslow, M i 11 e 1 m a n, 1941, s. 155- 167).

Koncepcji niedojrzałej, źle przystosowanej osobowości jest równie wiele, a może nawet więcej niż modeli dojrzałej, dobrze przystosowanej osobowości. Poznaliśmy jeden z najbardziej popularnych modeli źle przystosowanej osobowości, opisany przez Maslowa i Mittelmana. Dla pełniejszego obrazu zamieścimy jeszcze właściwości niedojrzałej osobowości w ujęciu psychoanalitycznym i Kretschmera.

Kompleksy jako zespoły zachowań składających się na niedojrzałą osobowość

Przez wyrażenie kompleks rozumie się, najczęściej za Bleulerem, zespół wyobrażeń, scementowany i nasycony określonymi emocjami, istniejący w psychice człowieka, wywierający wpływ na jego zachowanie (B1 e u 1 e r, 1923, s. 27).

Murray rozumie przez kompleks zwarty zespół tendencji reagowania powstały w specyficznych sytuacjach rozwoju dziecka, determinujący w sposób nieświadomy dalszy rozwój jednostki (Murray, 1953, s. 363).

Murray przyjmuje za Freudem, że kompleksy powstają wtedy, gdy jakaś silna tendencja reagowania dziecka, np. pragnienie ssania, ruchu, agresywność, ekshibicjonizm, zostanie sfrustrowana, otamowana, wyparta. Zablokowana energia tej tendencji rozładowuje się w różnych niece lowych, niedojrzałych względnie patologicznych, ,,kompleksowych” formach zachowania.

Murray wyróżnia dwie odmiany kompleksów, w zależności od tego, w jakiej sytuacji życiowej dziecka określone tendencje reagowania powstają i są tamowane. I tak, tendencje zablokowane rozwinięte w sytuacjach karmienia nazywa kompleksami ORALNYMI, tendencje i schematy reagowania powstałe w sytuacjach przyuczania dziecka do określonych nawyków toaletowych, wypróżniania się nazywa kompleksami ANALNYMI.

Prosty kompleks klaustralny. Główną tendencją prostego kompleksu klaustralnego jest, zdaniem Murraya, dążenie jednostki do takich sytuacji, jakie były przed porodem. Na kompleks ten składają się schematy zachowania takie, jakby jednostka „chciała” dokonać powrotu do sytuacji, jaka była przed porodem.

Prosty kompleks klaustralny wyraża się w pozytywnej kateksji zamknięcia, pozytywnej kateksji klaustrum. Będzie to chętne chowanie się i przebywanie w szafach, pudłach, chowanie się pod prześcieradłem, pod kołdrą, w jamach ziemi, np. w zabawach dzieci. Będzie to chętne przebywanie w tunelach, jeżdżenie w zamkniętych limuzynach, łodziach z kabiną, przebywanie w kopalniach, poszukiwanie i zwiedzanie grobowców. Dążenie do przebywania na samotnych wyspach, marzenie o posiadaniu prywatnych zamków, zamkniętej dla innych przestrzeni, samotnych alei, posiadanie swojego ukrytego sanktuarium, zamiłowanie do oglądania katedr, kościołów, starych lochów.