Blog Archives

Ekstrawersja zbliża się więc dość wyraźnie do cyklotymii (a również do „typu pierwotnego” Heymansa), natomiast introwersję odnajdujemy, pod względem jej wiodących właściwości, w schi- zotymii. Na podkreślenie zasługuje, że zespoły cech osobowości, z których każdy stanowi jeden biegun jej wymiaru (ekstrawer- sja, – introwersja oraz cyklotymia – schizotymia) występują również, pomijając pewne różnice, w typologii amerykańskiego antropologa i psychologa W. Sheldona. Wiscerotonia, według mianownictwa Sheldona, zawiera wiele elementów wspólnych z cyklotymią, a cerebrotonią przypomina schizotymię. Tak więc mimo różnic dzielących zapatrywania wymienionych badaczy na osobowość, i odmiennych stanowisk metodologicznych, co zaznacza się szczególnie jaskrawo, gdy porównać metody badawcze Ey- sencka i Junga, otóż mimo tych różnic, we wszystkich wymienionych tu systemach odnajdujemy omawiany wymiar osobowości. Można go napotkać również pośród podstawowych czynników osobowości wyodrębnionych przez R. B. Cattella, znanego z badań nad osobowością przeprowadzonych z zastosowaniem metody analizy czynnikowej (por. R. B. Cattell, 1957, 1965). Wyniki tych badań doprowadziły Cattella do wyodrębnienia, w dążeniu do uchwycenia „całości wymiarów zachowania”, początkowo 12, a następnie 16 podstawowych, tj. źródłowych czynników osobowości ujmowanych dwubiegunowo. Cattell wyróżnił m. in. następujące czynniki: cyklotymia – schizotymia: inteligencja – upośledzenie sprawności intelektualnej: równowaga emocjonalna – skłonność do „neurotyzmu” (czynnik bliski drugiemu- z dwóch podstawowych wymiarów Eysencka): dominowanie – uległość, ekspansywność – brak ekspansywności: niespokojna nieufność (nastawienie lękowe, podejrzliwość) – spokojna ufność, a nadto 10 innych. >

Książka ta jest zmienioną i rozszerzoną wersją wydanej w roku 1982 w Wydawnictwie ATK „Higieny psychicznej i autopsychoterapii”. Jej celem, podobnie jak poprzedniej, jest pomoc przeciętnemu, psychicznie zdrowemu człowiekowi, który chciałby wzmagać swoje zdrowie psychiczne, zapobiegać degradacyjnym zmianom i rozwijać u siebie cechy i sposoby zachowania charakterystyczne dla dojrzałej, dobrze przystosowanej osobowości.

Jest to tendencja do przezwyciężania własnych niepowodzeń, do zmazywania upokorzeń przez podejmowanie jakiegoś działania, przezwyciężanie własnych słabości, pokonywanie przeszkód i trudności.

Reaktywność fizjologiczna wykazuje dość znaczne różnice indywidualne. Niektóre osoby, w odpowiedzi na sytuację stressową, reagują przede wszystkim wzrostem ciśnienia krwi, inni biegunką lub wzmożoną potliwością czy też częstoskurczem napadowym, a u pewnych osób w analogicznych sytuacjach stressowych występuje hipoglikemia oraz zaznaczają się dalsze cechy przypominające zespół psychohipoglikemiczny. Wydaje się, że nie są to przypadki rzadkie, ale o cechach zespołu psychohipoglikemicznego u osoby zdrowej można mówić jedynie wtedy, gdy ma istotnie miejsce zbieżność kilku cech. Mianowicie gdy występuje tendencja do reagowania hipoglikemią w sytuacjach wyzwalających napięcie emocjonalne lub przygnębienie: gdy daje się zauważyć pewna wrażliwość psychiczna na hipoglikemię, w tym znaczeniu, że powoduje ona przejściowe obniżenie sprawności intelektualnej, oraz, co ma miejsce już rzadziej, gdy w stanach przygnębienia łaknienie wzmaga się.

W 1971 roku Kira Gerard przedstawiła wyniki badań nad występowaniem zaburzeń psychicznych w środowisku studenckim i u ludności miejskiej w podobnych grupach wieku. Dokonano analizy dokumentacji dotyczącej pierwszych zgłoszeń do jednej z poradni zdrowia psychicznego (studenckiej lub miejskiej). Zestawienie ilustrujące poszczególne rodzaje zaburzeń, bądź stan prawidłowy, ukazuje, że z roku na rok (w latach 1964-1969) wzrastała liczba studentów zgłaszających się do poradni, którzy nie wykazywali zaburzeń stanu psychicznego. Wielkości te kształtowały się następująco: w roku 1964/65 nie stwierdzono żadnych zaburzeń w 5% przypadków: w roku 1965/66 – w 12%, w roku 1966/67 – w 18%, w roku 1967/68 – w 23%, a w roku 1968/69 – w 27%. Wykazane różnice są statystycznie znamienne i wyższe niż wśród ludności miejskiej, aczkolwiek niektóre osoby należące do tej grupy, a nie przejawiające zaburzeń stanu psychicznego, również zgłaszały się do psychiatry.

Zostaliśmy nauczeni, głównie przez literaturę popularną, ale sięgającą do opracowań naukowych, oraz przez prasę codzienną, że stress (bądź sytuacja- stressowa) jest czymś groźnym, niekorzystnym, uszkadzającym. Jeżeli tak jest, a więc jeżeli istotnie takie pojmowanie stres- su rozpowszechniło się, a co poniżej staram się wykazać, to trze- ba albo zaniechać określenia „sytuacja stressowa” i korzystać z określenia „sytuacja trudna” albo, co byłoby najbardziej pożądane, należałoby uwolnić termin „stress”, i terminy pochodne, od wiązanego z nimi trauma ty żującego znaczenia. Należałoby więc „odtraumatyzować” stress i przekształcić niekorzystny i fałszywy schemat poznawczy, który ujmuje stressy (bądź sytuacje stresso- we) jako czynniki uszkadzające. Sytuacje stressowe bywają zarówno groźne dla życia, jak i potrzebne dla zdrowia człowieka i ta teza będzie broniona na dalszych stronach (por. zwłaszcza rozdz. XV).

Jednak nawet to fragmentaryczne zestawienie wyników badań nad zależnościami sen – funkcjonowanie ustroju prowadzi do bardziej ogólnych refleksji, wykraczających poza problemy organizacji pracy.

Na czym polega uczenie się techniki relaksacji Jacobsona? Nauka ta polega na wykonywaniu określonych, celowych ruchów rękami, nogami, tułowiem, twarzą po to, aby NAPINAĆ I ROZLUŹNIAĆ określone grupy mięśni. Napinanie i rozluźnianie poszczególnych grup mięśni służy najpierw do wyuczenia się, zdawania sobie sprawy z różnicy WE WRAŻENIACH płynących z mięśnia napiętego i wrażeniach płynących z mięśnia rozluźnionego.

Szczególne miejsce w psychologii osobowości i psychologii społecznej przypada postawom. Niezależnie od różnych kierunków, w jakich rozwija się psychologia osobowości, ani etapów, jakie przeszła, prawie każda współczesna koncepcja osobowości bądź posługuje się pojęciem postawy, bądź zajmuje wobec niego stanowisko krytyczne.

Lekarz stosuje się wyłącznie do modelu pierwszego. A gdy sam jest chory? Wtedy czasem dzieją się dziwne rzeczy. Wiedza każe stosować i wobec siebie zasady myślenia klinicznego. Bywa jednak, zapewne pod wpływem rodzącego się niepokoju, że lekarz zaczyna brać pod uwagę nie tylko fakty kliniczne i wyjaśnienia leczących go kolegów, ale również sugestie znajomych, rodziny, wypowiedzi innych pacjentów leżących teraz obok niego na jednej sali, a których opinie, tj. nielekarzy, dotąd uwzględniał, ale o tyle tylko, że słuchał tych opinii z uprzejmą cierpliwością i wkładał je między bajki. Starał się bowiem myśleć trzeźwo, trzymać się faktów i działać zgodnie ze wskazówkami współczesnej medycyny. I było to postępowanie rozsądne. A teraz nurtujący niepokój, wymijające jakby wyjaśnienia kolegów, przedłużający się pobyt w szpitalu, bywają powodem swoistej regresji: lekarz zbliża się nieco do sposobu traktowania choroby, z jakim rozstał się w czasie studiów i pod ich wpływem. Jest to krok w stronę drugiego modelu. Jeżeli tak zdarza się bodaj czasem w przypadku chorego lekarza, to nie powinien budzić zdziwienia fakt, że student w pewnym okresie przejawia nastawienie lękowe i dopatruje się u siebie objawów chorobowych. Jest to stan przemijający i zapewne wyraźnie występuje tylko u niektórych osób. Wydaje się jednak, że jeżeli pozostanie coś w pamięci z tego okresu, w pamięci już nie studenta, ale poważnego lekarza, to i lepiej. Łatwiej mu wówczas zrozumieć niepokój pacjenta, który trapi się czaseip z powodu błahych dolegliwości, a lęku nie potrafi przezwyciężyć. Rzeczowe i spokojne wyjaśnienie może w takich przypadkach okazać się bardziej potrzebne od leczenia farmakologicznego lub zabiegowego.

Poziom cukru we krwi, u człowieka zdrowego, będącego na czczo, pozostaje zwykle w granicach 80-120 mg na 100 ml krwi (tj. 80-120 mg°/o). Ujmując inaczej, na każdy litr krwi przypada około jednego grama cukru, ilość zdawałoby się .bardzo nieznaczna.

Ważnym elementem ćwiczeń treningu autogennego jest nauczenie się wywoływania wrażenia chłodnego czoła. Do odprężenia organizmu prowadzi przestrojenie pracy organizmu, w którym ciało jest ciężkie, ciepłe, serce pracuje równo i spokojnie, a oddech jest spokojny i regularny. Odprężenie organizmu stanie się głębsze, jeżeli będzie można „chłodzić” czoło, tak jak dzieje się to w zdrowym głębokim śnie.

W niektórych przypadkach przyczyną przygnębienia, obniżenia zainteresowań i aktywności, staje , się wydarzenie zaskakujące swą negatywną treścią. Na przykład syn, któremu zapewniono możliwości nauki, i z którym wiązano tyle nadziei, lekkomyślnie porzuca studia. Jest to dla rodziców sytuacja frustracyjna. Wystąpienie w jej następstwie apatii lub głębokiego nawet przygnębienia stanowi reakcję zrozumiałą a zarazem fizjologiczną: prawie każdy człowiek zdrowy reaguje w takich razach przygnębieniem. Sytuacja frustracyjna wymieniona tu przykładowo może oczywiście doprowadzić, u niektórych osób, do powstania nerwicy.! Na ogół jednak zbyt pośpiesznie łączymy związkiem przyczynowo-skutkowym sytuacje frustracyjne (lub konfliktowe) i nerwice.