Z drugiej strony nie wszyscy otrzymali podobne wyniki. Między innymi W. H. Adolph, T. Y. Wang i P. L. Wang (1933), którzy poddali badaniom 76 studentów składających egzamin, uzyskali jedynie nieznaczne wahania poziomu cukru we krwi. Podobnie W. Pohl (1956) nie otrzymał żadnych znaczących zmian glikemii u studentów przed i po egzaminie oraz u kibiców sportowych: niewielkie różnice poziomu odpowiadały fizjologicznym wahaniom stężenia cukru we krwi. H. I. Schou, jeszcze w 1937 roku, zwrócił uwagę, że czasem w następstwie doznań emocjonalnych dochodzi do nieznacznego, tj. wynoszącego kilkanaście mg°/o, obniżenia poziomu cukru we krwi. W 1941 roku N. Rojas (wg J. Wildera) określił poziom cukru we krwi u 130 osób wkrótce po ich zatrzymaniu przez policję: u V3 zbadanych poziom cukru wynosił mniej niż 75 mg°/o, a więc był dość niski.

O osobowości niedojrzałej mówi się mając na myśli małe dziecko. I nie tylko dziecko, ale również określa się jako niedojrzałych ludzi dorosłych wiekiem, lecz wykazujących pewne specyficzne cechy zachowania. Poniżej wymieniono niektóre z nich. Uprzednio należy jeszcze wyjaśnić, dlaczego opis funkcjonowania osp- bowości zostaje poprzedzony charakterystyką zachowania ludzi, których osobowość uważa się za niedojrzałą. Otóż ta kolejność postępowania uwarunkowana jest chęcią wyraźnego ukazania, poprzez kontrast,' roli osobowości prawidłowo rozwiniętej. W razie bowiem jej niedokształcenia, a więc właśnie w przypadkach ludzi niedojrzałych, występują rzucając się w oczy sposoby zachowań.

Tendencja ta może łączyć się lub nie z wcześniej omówionymi tendencjami do osiągania mocy i znaczenia. Ludzie ujawniający tę potrzebę patrzą na wszystko, co posiadają, wyłącznie z tego punktu widzenia, czy to w oczach innych podnosi ich prestiż i zwiększa społeczne uznanie. A więc to, co posiadają, zajęcia, rozrywki, własne cechy, uczucia, mają przynosić społeczny prestiż i uznanie.

W rozdz. VI opisano myśli, wyobrażenia i czynności natrętne a również fobie występujące u ludzi zdrowych. Nie tylko więc obniżenie zainteresowań i aktywności oraz przygnębienie, ale też przelotne natręctwa i fobie są przeżywane przez ludzi zdrowych: Występowanie tego rodzaju doznań i sposobów zachowań nie świadczy ani o „zbliżaniu się nerwicy”, ani tym bardziej o zachorowaniu na neurastenię, histerię, nerwicę anankastyczną czy jakąkolwiek inną. A zdarza się, że tak właśnie myślimy: gnębisz się, miewasz bóle głowy, trapi cię bezsenność, strach przyprawia cię o kołatanie serca i suchość w ustach – jesteś więc chory. Człowiek, który tak myśli i zaczyna serio wierzyć w to, że zachorował, robi pierwszy, spory krok w kierunku nerwicy.

Kompleksy oralne są to sztywne schematy reagowania jednostki wyuczone w sytuacji karmienia. W sytuacji karmienia trzy grupy zachowań wysuwają się na pierwszy plan: ssanie, cmokanie, jedzenie, gryzienie, ślinienie, wypluwanie, dalej bierność i potrzeba doznawania opieki i oparcia i wreszcie, pojawiające się około 6 miesiąca życia dziecka, reakcje agresywności.

Zdaniem Murraya, każdy człowiek posiada charakterystyczną dla siebie wiązkę potrzeb, w której aktualnie jadna potrzeba dominuje, a inne są jej podporządkowane. Przewaga jednej potrzeby nad innymi może ulegać zmianie w zależności od okresu rozwojowego danej jednostki, w którym określone potrzeby mogą być więcej czy mniej „ważne” w procesach przystosowawczych.

O wieloznaczności słowa stress powiedziano już sporo i argument ten nie wydaje się wymagać wzmocnienia. Toteż przytoczę jedynie wypowiedź na ten temat C. N. Cofera i M. H. Appleya: „Wygląda na to, że kiedy słowo stress stało się modne, każdy badacz pracujący nad tematem, który wydał mu się związany ze stressem, określał tym terminem swoje zagadnienie nie zmieniając linii postępowania badawczego. W rezultacie pojęcie stressu bywa używane jako synonim lęku, konfliktu, zaangażowania ego, frustracji, zagrożenia, emocjonalności — zależnie od osobistych upodobań autora” (1972, s. 376). Ten stan rzeczy skłonił Cofera i Appleya do wysunięcia własnej definicji (por. s. 247).

Zyskanie orientacji co do budowy i działania osobowości wymaga z kolei uwzględnienia procesów emocjonalno-motywacyjnych, ściśle związanych zarówno pod względem ich genezy, jak i wpływu na zachowanie człowieka, z procesami poznawczymi.

LNSH, zdarzające się u ludzi zdrowych, bywają wywołane różnymi przyczynami. Jedną z nich są posiłki, na które składają się głównie węglowodany łatwo wchłaniające się, a więc słodycze, silnie osłodzona herbata, konfitury. Po ich spożyciu następuje szybki (zwykle w przeciągu 30-40 minut) wzrost poziomu cukru we krwi, co nie daje zresztą żadnych uchwytnych objawów. Natomiast dochodzi z kolei, po osiągnięciu wartości wysokich – co na wykresie ilustrującym zachowanie się cukru we krwi nazywane bywa „szczytem krzywej” – do spadku zawartości cukru we krwi. Jest to reakcja w pełni prawidłowa, tyle że u niektórych osób spadek ten jest stosunkowo znaczny, zbyt głęboki, tak że poziom cukru może wynieść zaledwie ok. 60 mg°/o. I wtedy właśnie występują objawy charakterystyczne dla hipoglikemii. Czasem stany niedocukrzenia pojawiają się w przypadku długiego pozostawania na czczo, długiego – gdyż u ludzi zdrowych skłonnych do lekkich stanów hipoglikemicznych, poziom cukru we krwi rano, po przebudzeniu się, jest z reguły prawidłowy. Dopiero powstrzymanie się od posiłku przez godzinę, a zwłaszcza przez kilka godzin, doprowadza nieraz do hipoglikemii.

Novum hipotezy Reykowskiego nie polega oczywiście na dostrzeżeniu z jednej strony roli potrzeb osobistych, a z drugiej – gotowości do podejmowania działań korzystnych ze względu na cele pozaosobiste, i tego Reykowski czytelnikowi nie sugeruje. Już chociażby psychologia indywidualna A, Adlera wyodrębniła i opisała szczegółowo dwa nurty ludzkiego działania. Jeden, który nieodmiennie, a często ten tylko, bywa łączony z psychologią Adlera, tj. dążenie do znaczenia, ugruntowania swej pozycji, zyskania dominacji różnie przejawianej, ale zawsze stanowiącej źródło poczucia siły. Dobrze jednak wiadomo (A. Adler, 1948: E. Markinówna, 1947), że teoria i praktyka wychowawcza psychologii indywidualnej silnie akcentowała cele korzystne społecznie. Człowiek nie powinien czuć się słaby i zagubiony wśród silniejszych, powinien natomiast czerpać zasłużoną satysfakcję z działań społecznie wartościowych. I dlatego oddziaływania wychowawcze nie mogą ograniczać się do dodawania odwagi i umiejętnego stopniowania trudności, ale muszą nieść określone, społecznie wartościowe cele. Działania ukierunkowane na cele społecznie korzystne są właśnie wyrazem tego drugiego nurtu: wokół niego skupiają się inne, podporządkowane mu dążenia. Adler silnie akcentował potrzebę pogłębienia więzi uczuciowej z celami akceptowanymi społecznie. Było to zgodne z jego poglądem, że o prawidłowym rozwoju psychicznym jednostki decyduje przewaga uczuć społecznych nad tendencją do egoistycznej dominacji. (Por. również uwagi o potrzebach samourzeczywistnienia podane na s. 219).

Wyprowadzając pojęcie autopsychoterapii z pojęcia psychoterapii, możemy określić autopsychoterapię jako ŚWIADOME I CELOWE STOSOWANIE OKREŚLONYCH ŚRODKÓW PSYCHICZNYCH WOBEC SAMEGO SIEBIE W CELU WYWOŁANIA WE WŁASNEJ OSOBOWOŚCI OKREŚLONYCH POZYTYWNYCH ZMIAN.

Obraz neurastenii zmienia się stopniowo. Niepokój, przejawiający się dotąd m. in. w podejmowaniu coraz to nowych działań porzucanych z irytacją w chwili pierwszego niepowodzenia lub trudności, zmniejsza się nieco. Zaczyna dominować znużenie. Chory jest w dzień senny, a wieczorem długo nie może zasnąć. Rano, jeszcze przed rozpoczęciem pracy, czuje się już zmęczony i słaby. Dzień wita z lękiem czy da sobie radę, czy podoła najprostszym obowiązkom. Przygnębienie, poczucie własnej niewydolności i lękowe napięcie nie opuszczają chorego. Jeżeli uczy się, to z trudem „nic do głowy mu nie wchodzi”, mimo wysiłków nie może dłużej śledzić tekstu, myśli rozpraszają się. Zwykłe w nerwicach zaburzenia wegetatywne coraz wyraźniej dają znać o sobie. Występuje np.: bicie serca, bóle i zawroty głowy, drżenie rąk. Dolegliwości te, które czasem występowały i dawniej nie budząc żadnych obaw, teraz chory przyjmuje z narastającym niepokojem o swoje zdrowie: „Pewno przyplątała mi się jeszcze jakaś choroba serca…”

Usiądź w cichym pomieszczeniu, gdzie nikt nie przeszkadza. Wprowadź się w stan możliwie pełnego relaksu. Pozostań w tym stanie od 5 do 15 min. Wyobraź sobie widok palców swojej ręki oddalonych od siebie na daleki dystans. Palce dłoni leżącej poziomo. Zwróć uwagę na wrażenie napięcia w gałkach oczu towarzyszących temu wyobrażeniu. Odprężaj oczy.