Category Medycyna

Nastawienie odnoszące polega jak wiadomo (por. s. 33) na tym, że człowiek odnosi do siebie wydarzenia nie dotyczące jego osoby. Nastawienie tego rodzaju wypływa np. z nieufności do otoczenia, z braku akceptacji przez grupę lub wiąże się z obawą, żeby pewne sprawy osobiste nie przeniknęły do wiadomości innych. Ktoś wchodzi do pokoju i wydaje mu się, że właśnie mówiono o nim a na jego widok szybko zmieniono temat rozmowy. Tak przecież czasem bywa… U człowieka, który rozpoczyna pracę wśród ludzi, których dotąd nie znał, jeżeli nie zostanie przyjęty życzliwie, może łatwo wytworzyć się nastawienie odnoszące: gotowość do dostrzegania na każdym kroku oznak braku akceptacji. Prowadzi to oczywiście do wielu błędnych interpretacji zachowań otoczenia, zanim nastawienie odnoszące wygaśnie.

– Obraz nr 1

„Wyobraź sobie, że leżysz spokojnie wyprostowany, a twoje nogi stają się coraz bardziej ciężkie. Nie tylko twoje nogi stają się coraz bardziej ciężkie, ale także ciężkie stają się ramiona, plecy, głowa. Całe ciało staje się coraz bardziej ciężkie. Wyobraź sobie, że twój przyjaciel podchodzi do ciebie i chce unieść do góry twoje lewe ramię. Ale ramię to jest tak ciężkie, że przyjaciel nie może dać rady, nie może go podnieść do góry”.

Ta częściowa możliwość spojrzenia na otoczenie i na siebie oczami człowieka chorego psychicznie powinna osłabić mur, jakim człowiek zdrowy odgrodził się od chorych, jako od istot dziwnych, niezrozumiałych, groźnych, a przede wszystkim zupełnie innych. To poczucie inności jest zresztą usprawiedliwione, aczkolwiek często niewłaściwie interpretowane. Gała ta książka stara się wykazać, że człowiek zdrowy, chociaż doznania jego nieraz przypominają objawy psychopatologiczne, nie jest przez to ani „trochę chory” ani chorobą zagrożony. A jednak, mimo odrębności świata psychozy, nie powinniśmy odsuwać się od psychicznie chorych, do czego w poczuciu egoistycznej wyższości i przesadnego lęku skłaniamy się nieraz.

OMDLENIE, ROBIENIE SIĘ CHORYM i słabym jako mechanizm obronny. Omdlenie jest prymitywnym automatycznie działającym mechanizmem obronnym, za pomocą którego człowiek, nie zdając sobie z tego sprawy, NIE CHCE PERCYPOWAC pewnych bodźców, sytuacji, które budzą lęk, obniżają poczucie własnej godności i miłość własną.

„Nerwowość” jest terminem rzadko używanym we współczesnej psychopatologii, a popularnym za to w języku codziennym. Termin ten posiada kilka odcieni znaczeniowych, jest przeto niejasny, co usprawiedliwia unikanie go, lub skłania do wyraźnego wskazania w jakim sensie został użyty.

Ekstrawersja zbliża się więc dość wyraźnie do cyklotymii (a również do „typu pierwotnego” Heymansa), natomiast introwersję odnajdujemy, pod względem jej wiodących właściwości, w schi- zotymii. Na podkreślenie zasługuje, że zespoły cech osobowości, z których każdy stanowi jeden biegun jej wymiaru (ekstrawer- sja, – introwersja oraz cyklotymia – schizotymia) występują również, pomijając pewne różnice, w typologii amerykańskiego antropologa i psychologa W. Sheldona. Wiscerotonia, według mianownictwa Sheldona, zawiera wiele elementów wspólnych z cyklotymią, a cerebrotonią przypomina schizotymię. Tak więc mimo różnic dzielących zapatrywania wymienionych badaczy na osobowość, i odmiennych stanowisk metodologicznych, co zaznacza się szczególnie jaskrawo, gdy porównać metody badawcze Ey- sencka i Junga, otóż mimo tych różnic, we wszystkich wymienionych tu systemach odnajdujemy omawiany wymiar osobowości. Można go napotkać również pośród podstawowych czynników osobowości wyodrębnionych przez R. B. Cattella, znanego z badań nad osobowością przeprowadzonych z zastosowaniem metody analizy czynnikowej (por. R. B. Cattell, 1957, 1965). Wyniki tych badań doprowadziły Cattella do wyodrębnienia, w dążeniu do uchwycenia „całości wymiarów zachowania”, początkowo 12, a następnie 16 podstawowych, tj. źródłowych czynników osobowości ujmowanych dwubiegunowo. Cattell wyróżnił m. in. następujące czynniki: cyklotymia – schizotymia: inteligencja – upośledzenie sprawności intelektualnej: równowaga emocjonalna – skłonność do „neurotyzmu” (czynnik bliski drugiemu- z dwóch podstawowych wymiarów Eysencka): dominowanie – uległość, ekspansywność – brak ekspansywności: niespokojna nieufność (nastawienie lękowe, podejrzliwość) – spokojna ufność, a nadto 10 innych. >

Książka ta jest zmienioną i rozszerzoną wersją wydanej w roku 1982 w Wydawnictwie ATK „Higieny psychicznej i autopsychoterapii”. Jej celem, podobnie jak poprzedniej, jest pomoc przeciętnemu, psychicznie zdrowemu człowiekowi, który chciałby wzmagać swoje zdrowie psychiczne, zapobiegać degradacyjnym zmianom i rozwijać u siebie cechy i sposoby zachowania charakterystyczne dla dojrzałej, dobrze przystosowanej osobowości.

Jest to tendencja do przezwyciężania własnych niepowodzeń, do zmazywania upokorzeń przez podejmowanie jakiegoś działania, przezwyciężanie własnych słabości, pokonywanie przeszkód i trudności.

Reaktywność fizjologiczna wykazuje dość znaczne różnice indywidualne. Niektóre osoby, w odpowiedzi na sytuację stressową, reagują przede wszystkim wzrostem ciśnienia krwi, inni biegunką lub wzmożoną potliwością czy też częstoskurczem napadowym, a u pewnych osób w analogicznych sytuacjach stressowych występuje hipoglikemia oraz zaznaczają się dalsze cechy przypominające zespół psychohipoglikemiczny. Wydaje się, że nie są to przypadki rzadkie, ale o cechach zespołu psychohipoglikemicznego u osoby zdrowej można mówić jedynie wtedy, gdy ma istotnie miejsce zbieżność kilku cech. Mianowicie gdy występuje tendencja do reagowania hipoglikemią w sytuacjach wyzwalających napięcie emocjonalne lub przygnębienie: gdy daje się zauważyć pewna wrażliwość psychiczna na hipoglikemię, w tym znaczeniu, że powoduje ona przejściowe obniżenie sprawności intelektualnej, oraz, co ma miejsce już rzadziej, gdy w stanach przygnębienia łaknienie wzmaga się.

W 1971 roku Kira Gerard przedstawiła wyniki badań nad występowaniem zaburzeń psychicznych w środowisku studenckim i u ludności miejskiej w podobnych grupach wieku. Dokonano analizy dokumentacji dotyczącej pierwszych zgłoszeń do jednej z poradni zdrowia psychicznego (studenckiej lub miejskiej). Zestawienie ilustrujące poszczególne rodzaje zaburzeń, bądź stan prawidłowy, ukazuje, że z roku na rok (w latach 1964-1969) wzrastała liczba studentów zgłaszających się do poradni, którzy nie wykazywali zaburzeń stanu psychicznego. Wielkości te kształtowały się następująco: w roku 1964/65 nie stwierdzono żadnych zaburzeń w 5% przypadków: w roku 1965/66 – w 12%, w roku 1966/67 – w 18%, w roku 1967/68 – w 23%, a w roku 1968/69 – w 27%. Wykazane różnice są statystycznie znamienne i wyższe niż wśród ludności miejskiej, aczkolwiek niektóre osoby należące do tej grupy, a nie przejawiające zaburzeń stanu psychicznego, również zgłaszały się do psychiatry.

Zostaliśmy nauczeni, głównie przez literaturę popularną, ale sięgającą do opracowań naukowych, oraz przez prasę codzienną, że stress (bądź sytuacja- stressowa) jest czymś groźnym, niekorzystnym, uszkadzającym. Jeżeli tak jest, a więc jeżeli istotnie takie pojmowanie stres- su rozpowszechniło się, a co poniżej staram się wykazać, to trze- ba albo zaniechać określenia „sytuacja stressowa” i korzystać z określenia „sytuacja trudna” albo, co byłoby najbardziej pożądane, należałoby uwolnić termin „stress”, i terminy pochodne, od wiązanego z nimi trauma ty żującego znaczenia. Należałoby więc „odtraumatyzować” stress i przekształcić niekorzystny i fałszywy schemat poznawczy, który ujmuje stressy (bądź sytuacje stresso- we) jako czynniki uszkadzające. Sytuacje stressowe bywają zarówno groźne dla życia, jak i potrzebne dla zdrowia człowieka i ta teza będzie broniona na dalszych stronach (por. zwłaszcza rozdz. XV).

Jednak nawet to fragmentaryczne zestawienie wyników badań nad zależnościami sen – funkcjonowanie ustroju prowadzi do bardziej ogólnych refleksji, wykraczających poza problemy organizacji pracy.

Na czym polega uczenie się techniki relaksacji Jacobsona? Nauka ta polega na wykonywaniu określonych, celowych ruchów rękami, nogami, tułowiem, twarzą po to, aby NAPINAĆ I ROZLUŹNIAĆ określone grupy mięśni. Napinanie i rozluźnianie poszczególnych grup mięśni służy najpierw do wyuczenia się, zdawania sobie sprawy z różnicy WE WRAŻENIACH płynących z mięśnia napiętego i wrażeniach płynących z mięśnia rozluźnionego.